De tweede blog uit een reeks over Acceptance and Commitment Therapy (ACT).
Mocht je daar naar op zoek zijn, dan moet ik je helaas teleurstellen. Stop maar met lezen, want deze blog gaat je het antwoord daarop niet geven.
Zowel jouw leven, als het van mij, zal nooit zonder obstakels zijn. Allemaal hebben we te maken met onze eigen problemen.
Als coach, help ik anderen met hun problemen. Vaak verwacht men dat ik het daarom zelf allemaal al keurig voor elkaar heb. Wederom moet ik je teleurstellen, niets is minder waar!
Om mijn rol als ‘helper’ uit te leggen, gebruikte ik voorheen altijd de metafoor van een trap. Zowel jij als ik willen groeien en dus naar boven toe. Ik sta net een stapje hoger en kan jou helpen een trede hoger te komen. Dit impliceert echter de gedachtegang dat ik ‘meer / beter / verder’ ben dan jij.
In eerste instantie wilde ik de blog gekscherend daarom ook ‘Ik ben beter dan jij!’ noemen.
In mijn ACT studie kwam ik de ‘twee-bergen’ metafoor tegen:
“Jij bent jouw berg aan het beklimmen en ik die van mij. Vanaf mijn plek op de berg zie ik dingen op jouw berg die jij moeilijker kunt zien. Ik zie dat je soms een ander pad in kunt slaan of dat je jouw pikhouweel anders kunt gebruiken. Ik heb mijn top van de berg ook nog niet bereikt en ben nog steeds aan het klimmen. Ik maak fouten en leer daarvan. Ieder beklimt zijn eigen berg…” *
Ik realiseerde me dat het beeld van de ‘trap’ helemaal niet passend is voor mij én mijn rol als ‘coach’. Ik ben geen ‘leider’ of ‘meester’ die gevolg kan worden. En als ik ergens een bloedhekel aan heb, is het wel aan het idee dat er sprake is van ongelijkheid tussen mensen.
Iedereen is uniek en daarin zijn we gelijk.
Ik ben niet meer dan jij, beiden lopen we ons eigen pad met onze eigen mogelijkheden én problemen. Maar, we kunnen elkaar wel helpen!
Binnen ACT ligt de focus niet op het willen oplossen van problemen, maar om er mee om te leren gaan. In eerste instantie druist dit tegen mijn gevoel in. Ik ben resultaatgericht en wil dingen graag oplossen.
Ik denk terug aan een uitspraak die ik ooit gelezen heb, iets in de trant van ‘als je een probleem niet kunt oplossen, is het geen probleem maar een feit’. En als het ‘geen probleem’ is, dan blijft er inderdaad niets anders over dan er mee om te leren gaan.
Is dat wel zo ‘zwart-wit’? Volgens mij missen we nog een stap. Soms is een probleem wél op te lossen, maar weten we eenvoudigweg nog niet hóe we het probleem kunnen oplossen.
En, is een probleem wel daadwerkelijk een probleem? Wat is een probleem eigenlijk en waarom verschilt het per persoon of iets als een probleem wordt gezien.
Nou, ja precies dát dus!
Een situatie is pas een probleem wanneer jij dit zo ervaart.
Uit bovenstaande kunnen we dus concluderen dat:
- Een probleem gebaseerd is op hoe jij iets ervaart.
- Je een probleem kunt (leren) oplossen en daarmee de wijze waarop je het ervaart verandert.
- Je de wijze waarop je een probleem ervaart kunt veranderen.
- ‘Ermee leren omgaan’ gaat dus over ‘hoe ervaar ik’ een probleem.
Dingen anders leren ‘ervaren’ houdt in dat je anders over dingen gaat denken. In ons dagelijks leven zijn er tal van voorbeelden te vinden. Jij vond bijvoorbeeld die ene film helemaal te gek, terwijl je partner er helemaal niets aan vond. De film (situatie) blijft hetzelfde, maar jij denkt heel anders over de film dan je partner, waardoor jullie deze compleet anders ervaren hebben. Door eens, nieuwsgierig en oordeelloos, door de ogen van een ander te kijken, ga je mee in zijn/haar gedachten, wat tot verrassende nieuwe inzichten kan leiden.
In ACT draait het dan ook niet om ‘problemen oplossen’, maar om (in algemene zin) met problemen te leren omgaan. Met andere ogen leren kijken.
Om de juiste vaardigheden hiervoor te leren, kun je een probleem in je leven als ‘oefencasus’ gebruiken. Echter, problemen zullen er altijd blijven en hoe fijn zou het zijn wanneer je leert hoe je hier voortaan mee om kunt gaan.
Dit herinnert me aan een chinees spreekwoord:
“Geef een man een vis en hij heeft eten voor één dag. Leer een man vissen en hij heeft eten voor heel zijn leven.”
De verantwoordelijkheid komt dan ook automatisch op de juiste plek te liggen; bij jezelf. Niet ik, als coach, of wie dan ook, kan jouw probleem oplossen (de vis geven). Nou, ja het kán misschien in sommige gevallen wel, maar wat als je dan wéér honger (een probleem) hebt?
Leer je eigen vissen vangen!
In de volgende blog(s) ga ik het concept ‘probleem’ verder ontleden om tot de kern te komen. Je zult verbaasd zijn over hoe slechts enkele elementen van grote invloed zijn op een probleem. Onze unieke persoonlijke problemen blijken een gelijke basis oorzaak te hebben.
* Bron: Civas – opleiding Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
